قانون تسهیل سامانه مودیان یکی از قوانین جدید مالیاتی در ایران است که با هدف افزایش شفافیت مالی و بهبود فرآیند وصول مالیات به تصویب رسیده است. این قانون به مودیان کمک می‌کند تا وظایف مالیاتی خود را به‌طور دقیق‌تر و با استفاده از فناوری‌های نوین انجام دهند. در این مقاله، به بررسی اجزای این قانون، اهداف و مزایای آن، و مراحل اجرای آن می‌پردازیم.
۱. مقدمه‌ای بر قانون تسهیل سامانه مودیان
قانون تسهیل سامانه مودیان با هدف ارتقای شفافیت مالی و کاهش فرارهای مالیاتی طراحی شده است. این قانون یک ساختار جامع و سیستماتیک برای مدیریت اطلاعات مالیاتی فراهم می‌کند که مودیان می‌توانند از آن برای ارائه گزارش‌های مالیاتی استفاده کنند. سامانه مودیان یک بستر الکترونیکی است که تمامی مراحل ثبت، ارسال، و پردازش اطلاعات مالیاتی را به‌صورت آنلاین و خودکار انجام می‌دهد.
۲. اهداف قانون تسهیل سامانه مودیان
این قانون اهداف چندگانه‌ای را دنبال می‌کند که عبارتند از:
الف) افزایش شفافیت مالی
با ثبت دقیق تمامی معاملات و درآمدها در سامانه مودیان، امکان کنترل و بررسی بیشتری برای نهادهای مالیاتی فراهم می‌شود. این امر باعث می‌شود تا اطلاعات مالیاتی به شکلی شفاف و دقیق‌تر در دسترس باشد و از فرارهای مالیاتی جلوگیری شود.
ب) کاهش فرارهای مالیاتی
فرار مالیاتی یکی از مشکلات بزرگ سیستم مالیاتی کشورهاست. این قانون با الزام به ثبت تمامی معاملات مالیاتی، امکان فرار مالیاتی را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود تا مودیان وظایف مالیاتی خود را به‌طور کامل انجام دهند.
ج) تسهیل در وصول مالیات
قانون تسهیل سامانه مودیان، وصول مالیات را برای سازمان امور مالیاتی آسان‌تر می‌سازد. با استفاده از سامانه الکترونیکی، سازمان امور مالیاتی می‌تواند به‌سرعت اطلاعات مورد نیاز را دریافت و مالیات‌ها را دریافت کند.
د) کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی
استفاده از فناوری‌های الکترونیکی در فرآیندهای مالیاتی باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی سیستم می‌شود. با کاهش فرآیندهای کاغذی و دستی، علاوه بر تسریع کارها، هزینه‌های مربوط به نیروی انسانی و مدیریت کاهش می‌یابد.
۳. اجزای اصلی قانون تسهیل سامانه مودیان
این قانون شامل چندین بخش و اجزا است که هرکدام نقش خاصی در فرآیند مدیریت مالیاتی ایفا می‌کنند:
الف) سامانه مودیان
سامانه مودیان یک بستر الکترونیکی است که مودیان مالیاتی می‌توانند از آن برای ثبت و ارسال اطلاعات مالیاتی خود استفاده کنند. این سامانه به‌صورت آنلاین و در دسترس تمامی مودیان است و از طریق آن تمامی اطلاعات به سازمان امور مالیاتی منتقل می‌شود.
ب) دفترکل الکترونیکی
این دفترکل شامل تمامی سوابق معاملات و درآمدهای مودیان است که به‌طور خودکار و آنلاین در سامانه ثبت می‌شود. این دفترکل به سازمان امور مالیاتی کمک می‌کند تا تمامی اطلاعات مالیاتی مودیان را به‌صورت متمرکز و یکپارچه در اختیار داشته باشد.
ج) سیستم نظارت و کنترل
این سیستم به سازمان امور مالیاتی امکان می‌دهد که به‌صورت لحظه‌ای بر اطلاعات مالیاتی مودیان نظارت داشته باشد و در صورت بروز تخلفات، اقدامات لازم را انجام دهد.
د) پشتیبانی و آموزش مودیان
قانون تسهیل سامانه مودیان نیازمند آموزش و پشتیبانی مناسب برای مودیان است. این بخش شامل برنامه‌های آموزشی و خدمات پشتیبانی برای کمک به مودیان در استفاده از سامانه می‌باشد.
قانون تسهیل سامانه مودیان
۴. مراحل اجرای قانون تسهیل سامانه مودیان
اجرای این قانون شامل چند مرحله است که به شرح زیر می‌باشند:
الف) ثبت نام در سامانه مودیان
در این مرحله، مودیان مالیاتی باید به سامانه مودیان مراجعه کرده و ثبت‌نام کنند. این فرآیند شامل ارائه اطلاعات هویتی و مالی اولیه و دریافت کد مودی می‌باشد.
برای دیدن آموزش کامل ثبت نام در سامانه مودیان اینجا کلیک کنید
ب) ثبت اطلاعات مالی و مالیاتی
پس از ثبت‌نام، مودیان باید تمامی اطلاعات مالی و مالیاتی خود را در سامانه وارد کنند. این اطلاعات شامل درآمدها، هزینه‌ها، معاملات و سایر اطلاعات مالی است که برای محاسبه مالیات مورد نیاز است.
ج) ارسال گزارش‌های مالیاتی
در دوره‌های زمانی مشخص، مودیان باید گزارش‌های مالیاتی خود را به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. این گزارش‌ها به‌صورت آنلاین در سامانه مودیان ثبت و ارسال می‌شود.
د) پرداخت مالیات
پس از محاسبه مالیات قابل پرداخت، مودیان باید مبالغ تعیین‌شده را به حساب خزانه واریز کنند. این پرداخت نیز از طریق سامانه مودیان قابل انجام است.
۵. مزایای استفاده از سامانه مودیان
قانون تسهیل سامانه مودیان مزایای زیادی برای مودیان و سازمان امور مالیاتی به‌همراه دارد:
الف) کاهش زمان و هزینه‌های مرتبط با ارائه اظهارنامه‌ها
استفاده از سامانه مودیان، زمان و هزینه‌های مرتبط با تهیه و ارسال اظهارنامه‌های مالیاتی را کاهش می‌دهد و باعث ساده‌سازی این فرآیند می‌شود.
ب) دسترسی سریع به اطلاعات مالیاتی
با استفاده از سامانه مودیان، سازمان امور مالیاتی به‌سرعت می‌تواند به اطلاعات مالیاتی مودیان دسترسی پیدا کند و تصمیمات بهتری برای مدیریت مالیات‌ها اتخاذ نماید.
ج) بهبود امنیت اطلاعات
این سامانه از پروتکل‌های امنیتی پیشرفته استفاده می‌کند که از دسترسی‌های غیرمجاز به اطلاعات مالی جلوگیری می‌کند و امنیت اطلاعات مالیاتی مودیان را تضمین می‌کند.
د) کاهش احتمال خطا
استفاده از سامانه الکترونیکی، احتمال خطاهای دستی و کاغذی را به‌شدت کاهش می‌دهد و دقت گزارش‌های مالیاتی را افزایش می‌دهد.
۶. چالش‌ها و موانع اجرای قانون تسهیل سامانه مودیان
اجرای قانون تسهیل سامانه مودیان ممکن است با چالش‌ها و موانعی نیز همراه باشد:
الف) نیاز به آموزش و فرهنگ‌سازی
بسیاری از مودیان با روش‌های الکترونیکی آشنایی کافی ندارند و نیازمند آموزش‌های لازم برای استفاده صحیح از سامانه هستند.
ب) مشکلات فنی و امنیتی
وجود مشکلات فنی و امنیتی در سامانه ممکن است مانع از کارآیی کامل آن شود. به همین دلیل، نیاز به نظارت و به‌روزرسانی مداوم سامانه احساس می‌شود.
ج) مقاومت در برابر تغییر
برخی از مودیان ممکن است نسبت به تغییر از روش‌های سنتی به سیستم الکترونیکی مقاومت نشان دهند، که نیازمند فرهنگ‌سازی و تشویق آنان به استفاده از سامانه است.
ماده ۳ قانون تسهیل تکالیف مؤدیان
ماده ۳ قانون تسهیل تکالیف مؤدیان جهت اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، مصوب ۲۳ آبان ۱۴۰۲، به شرح زیر است:
«تا پایان سال ۱۴۰۳، صورتحساب‌هایی که در سامانه مؤدیان صادر نشده‌اند، قابل قبول می‌باشند. در این مدت، سازمان امور مالیاتی کشور مکلف است با استفاده از اطلاعات موجود در سامانه مؤدیان، در پایان هر دوره نسبت به تهیه اظهارنامه برای کلیه مؤدیان اقدام کند. مؤدی یک ماه پس از پایان هر دوره فرصت دارد تا با ثبت خریدها و فروش‌هایی که صورتحساب‌های آن‌ها در سامانه مؤدیان صادر نشده است، اظهارنامه ارسال شده توسط سازمان را تکمیل و از طریق سامانه مؤدیان به سازمان مسترد نماید. صورتحساب‌های الکترونیکی با رعایت ماده ۹ قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان مورد تأیید بوده و قابل رسیدگی نمی‌باشد.»
این ماده به مؤدیان اجازه می‌دهد تا پایان سال ۱۴۰۳، صورتحساب‌هایی که در سامانه مؤدیان صادر نشده‌اند را معتبر بدانند. در این مدت، سازمان امور مالیاتی موظف است اظهارنامه‌های پیش‌فرض را برای مؤدیان تهیه کند و مؤدیان نیز یک ماه فرصت دارند تا این اظهارنامه‌ها را تکمیل و ارسال نمایند.
نتیجه‌گیری
قانون تسهیل سامانه مودیان گامی موثر در جهت بهبود نظام مالیاتی و افزایش شفافیت در فرآیندهای مالی است. با اجرای این قانون و استفاده از سامانه الکترونیکی، سازمان امور مالیاتی می‌تواند کنترل بیشتری بر فرایندهای مالیاتی داشته باشد و به کاهش فرارهای مالیاتی کمک کند. با این حال، برای موفقیت کامل این طرح، نیاز به همکاری مودیان و فراهم‌سازی بسترهای لازم در زمینه آموزش و پشتیبانی وجود دارد.
